Ο Ναός του Αποστόλου Ανδρέα κτίστηκε με εθελοντική
εργασία από τους φιλοπρόοδους κατοίκους της κοινότητας
το 1882. Αρχιτέκτονάς του σύμφωνα με επιγγραφή που
υπάρχει στην προμετωπίδα της κύριας βόρειας εισόδου
του, ήταν ο Χ᾽Κωνσταντής Χ᾽Νικόλα. Στά τέλη της
Οθωμανίκης κυριαρχίας οι κάτοικοι της Κοινότητας
Πισσουρίου αποφάσισαν την ανέγερση νέου ναού στη θέση
της μικρής φτωχικής εκκλησίας, που υπήρχε στον ίσιο
χώρο προηγουμένως. Παρά την οικονομική ανέχειά τους
κατόρθωσαν με πολλές στερήσεις και θυσίες να ανεγείρουν
τον περικαλλή ναό που χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα το
Πισσούρι.
Οι εργασίες για την οικοδόμηση της εκκλησίας διάρκεσαν
γύρω στα δώδεκα χρόνια. Η πέτρα που είναι κτισμένη
προέρχεται από τις περιοχές των χωριών Ανώγυρα και
Πραστειό και μεταφέρετο στο χωριό με άμαξες που τις
έσυραν κυπριακά γαϊδούρια.
Τα εγκαίνια του νέου ναού, που αποπετρατώθηκε το 1882,
έγιναν σύμφωνα με επιγραφή που υπάρχει στον εσωτερικό
τοίχο πάνω από τη νότια είσοδο, στις 11 Νοεμβρίου 1912
από τον τότε μητροπολίτη Πάφου Ιάκωβο Αντζουλάτο. Δεν
γνωρίζουμε ακριβώς γιατί η τόση μεγάλη καθυστέρηση.
Ίσως να οφειλόνταν στη μεγάλη εκκλησιαστική κρίση και
στο αρχιεπισκοπικό πρόβλημα που συντάραξε την
Εκκλησία της Κύπρου μετά το θάνατο του αρχιεπισκόπου
Σωφρονίου Γ´ το 1900.
Η εκκλησία είναι κτισμένη σε Γοτθικό Σχήμα. Ο ρύθμος του
ναού είναι ο συνήθης κυπριακός ρυθμός που συναντάμε σε
πολλά μέρη της Κύπρου και που διακρίνεται για το
ορθογώνιο επίμηκες σχήμα του με τριγωνικές προεξοχές
στη στέγη και κτιστές πέτριωες αψίδες στο εσωτερικό χωρίς
θόλο και κίονες. Το καμπαναριό, τότε κτισθεί ο ναός, ήταν
τρεις φορές ψηλότερο από ότι είναι σήμερα και πολύ
περίτεχνο. Οι σεισμοί όμως το κατέστρεψαν και το
περιόρισαν στο σημείο που είναι σήμερα με απώλεια της
επιβλητικής μεγαλοπρέπειάς του. Η πρώτη καμπάνα του
ναού που υπέστη ζημιές και φυλάσσεται στην αποθήκη του
ναού ήταν ρωσικής κατασκευής με πλούσιο εξωτερικό
διάκοσμο και με πολύ μελωδικό ήχο. Αυτή είχει βάρους 100 κιλών και όταν κτυπούσε ο ήχος της ακούετο σε απόσταση
15 χιλιομέτρων.
Η εκκλησία φημίζεται για τα αριστοτεχνικής κατασκευής
ξυλόγλυπτα του ναού: εικονοστάσι, δεσποτικό, άμβωνας
και προσκυνητάρι, τα οποία είναι ένα πραγματικά έργα
τέχνης και κατασκευάσθηκαν το 1890. Η διάρκεια
κατασκευής τους κράτησε 10 ολόκληρα χρόνια λόγω των
μέσων της εποχής εκείνης. Της ἰδιας ηλικίας είναι και οι
φορητές εικόνες που κοσμούν το τέμπλο και που οι
περισσότερες είναι έργα των ζωγράφων μοναχών της Ιεράς
Μονής Αγ. Γεωργίου Χαβούζας της Λεμεσού, που τότε
βρίσκονταν ακόμη σε λειτουργία, Κυρίλλου και Νήφωνος.
Αρχαιολογική σημασία παρουσιάζει
η εικόνα της Παναγίας,
έργο αγνώστου ζωγράφου του έτους 1778, που είναι
τοποθετημένη μέσα στο ιερό βήμα. Η εικόνα αυτή όπως και
μερικές άλλες μικρότερου μεγέθους πρέπει να προέρχονται
από τον προηγούμενο ναό που υπήρχε προηγουμένως
στην ίδια θέση. Η εικόνα της Βάπτιση του Χριστού
σύμφωνα με τελεταία εκτίμηση ειδικών της Ιεράς
Μητροπόλεως Πάφου, είναι του 15ου αιώνα.
Οι ιερείς που διακόνησαν-υπηρέτησαν σε αυτή ήταν:
-
Οικονόμος Παπά Γεώργιος από το Πισσούρι
-
Παπά Γιάννης από το Πισσούρι
-
Παπά Ελισαίος από την Ανώγυρα
-
Παπά Ευτύχιος Χαραλάμπους από το Πισσούρι
-
Οικονόμος Παπά Αντώνης από την Πόλη της Χρυσοχούς
- Παπά Ευριπίδης Αντωνιάδης από το Πισσούρι ο οποίος υπηρέτησε για 25 χρόνια ως ψάλτης και για 46 συναπτά χρόνια ως ιερέας.
-
Παπά Νικόλας από το Λιμνάτι
-
Παπά Γεώργιος Πατάτσος
-
Σημερινός Οικονόμος Παπά Νέαρχος Ιακώβου
Ο Ναὀς πανηγυρίζει τήν 30ή Νοεμβρίου καί τήν 20ή Σεπτεμβρίου.
Πηγές πληροφοριών:
«Πισσούρι, ένα χωριό λουσμένο στο φως»επιμέλεια Μ. Α. Σοφοκλέους, Πισσούρι, 2013
http://www.thevillagexpress.com/cyprusvillage/profile/234&lang=gr
Φωτογραφίες: Όλεγκ Σαμάριν
«Πισσούρι, ένα χωριό λουσμένο στο φως»επιμέλεια Μ. Α. Σοφοκλέους, Πισσούρι, 2013
http://www.thevillagexpress.com/cyprusvillage/profile/234&lang=gr
Φωτογραφίες: Όλεγκ Σαμάριν
